Integraal gebruik van regenwater

Inleiding

Op het gebied van watervoorraad, is wat we zien gebeuren in de geografische gebieden rond de Middellandse Zee en in de kustregio's van de Noordzee, slechts een voorproefje van wat we in de toekomst kunnen verwachten. In alsmaar meer Europese regio's is de hoeveelheid water die aan de grondwaterspiegel wordt onttrokken te groot om door regenval weer te kunnen worden bijgevuld. In droge regio's drogen velerlei bronnen op (inclusief geboorde waterwinputten), terwijl aan de Noordzeekust zout water steeds dieper het land binnendringt.

Elders bereikt wijdverbreide vervuiling geleidelijk onze diepste waterreserves. Op dit moment (2011) is het geen overdrijving te beweren dat regenwater de enige, voor allen gemakkelijk bereikbare, natuurlijke waterbron van goede kwaliteit is.

Het integrale gebruik van regenwater is dus een optie, de moeite waard om te onderzoeken. Het is jammer dat wetgeving in verschillende Europese landen zich beperkt tot een zeer gelimiteerd gebruik van deze nochtans zeer interessante hulpbron. Het gebruik van regenwater beperken tot het toilet en de tuin vertraagt het bewustwordingsproces van het publiek en van beleidsmakers inzake echt duurzaam waterbeheer. Vanzelfsprekend staat het beheer van regenwater in direct verband met een correct biomassa- en bodembeheer (zie de hoofdstukken over het ecologisch sanitair beheer).

Het verzamelen van regenwater

Interessant genoeg moedigt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het opvangen en zuiveren van regenwater aan, via de bemiddeling van een vzw. De internet site van deze vzw «De Stadswinkel» onderscheidt drie opties voor regenwater:

Minimale optie

Minimale optie waarbij het gebruik van regenwater beperkt is tot bewatering, schoonmaken, wassen en het toilet doorspoelen. Deze optie veronderstelt een verdubbeling van de leidingen in de woning. De Brusselse Intercommunale voor Waterdistributie (BIWD) eist aparte leidingen voor stadswater en regenwater

Tussenoptie

De tussenoptie breidt het regenwatergebruik uit tot de vaat en de persoonlijke hygiëne, maar enkele waterkranen blijven voorbehouden voor stadswater voor drinkwater en koken. In dit geval beveelt men aan het toilet permanent op stadswater aan te sluiten, zodat het regenwater van hoge kwaliteit voorbehouden kan worden voor de meest nobele toepassingen.

Integrale optie

Bij de integrale optie dient het regenwater ook als drink- en kookwater. In feite komt deze optie neer op het hier beschreven PLUVALOR systeem. Het gebruik van regenwater voor de WC blijkt vanuit deze optie niet houdbaar.

Het is vermeldenswaardig dat er in België meer dan 750 000 mensen al sinds jaren regenwater gebruiken voor hun persoonlijke hygiëne, waaronder 100 000 voor hun voeding.

Het PLUVALOR systeem

PLUVALOR is de afkorting van « VALORisation de l'eau de PLUie » (gebruik van regenwater). Het woord « PLUVALeur » (meerwaarde) suggereert een waardeverhoging van de woning waar het systeem geïnstalleerd is, met regenwater als het blauwe GOUD.

Het systeem PLUVALOR is geen gecommercialiseerd systeem, maar eerder een ontwerp dat voor iedereen toegankelijk is [1]. Het onderscheidt zich voornamelijk op technisch vlak van andere regenwatersystemen, maar ook door de holistische benadering van duurzaam waterbeheer. Het systeem PLUVALOR maakt integraal deel uit van het EAUTARCIE-concept, dat een wetenschappelijke en praktische benadering is van het ecologisch sanitair beheer.

[1]
Eén van de eerste publicaties van de systemen PLUVALOR en TRAISELECT zag in 1993 het daglicht onder de titel « Kleine druppels vormen grote rivieren» uitgegeven door EDEN te Nassogne in België. De tweede uitgave verscheen in juni 1994 met de steun van het Departement der natuurlijke Hulpbronnen – Afdeling Leefmilieu van de Provincie Luxemburg en van het Ministerie van het Waalse Gewest – Afdeling permanente Vorming.

In zijn nummer van november-december 1992 publiceerde het tijdschrift La Tribune de l'Eau (Uitgave van CEBEDEAU) het artikel van Joseph Országh getiteld De systemische benadering van het probleem van de huishoudelijke afvalwaterbehandeling. In dat artikel worden de grote principes van het ecologisch sanitair beheer, alsook het zuiveringssysteem TRAISELECT, beknopt weergegeven.

Het tijdschrift « La Vie Naturelle » (Parijs) publiceerde het dossier PLUVALOR in zijn februarinummer van 1993 onder de titel « Regen: zuiver water uit de wolken». Later verschenen nog andere dossiers van Joseph Országh, met name in juni 1998 over biocompatibel water, en in februari 2001 een artikel met als titel: « Regenwater: een duurzame oplossing voor drinkwater.»

Tussen 1993 en 1998 publiceerden de Vrienden van de Aarde België meerdere dossiers van Joseph Országh over het gebruik van regenwater met behulp van het systeem PLUVALOR en de behandeling van afvalwater met behulp van het systeem TRAISELECT.

Ook in het tijdschrift Nature & Progrès België verschenen een aantal artikelen die dezelfde onderwerpen behandelen en die werden geschreven door Joseph Országh, tussen 1993 en 2004.

De compleetste uitgave over het EAUTARCIE-concept, PLUVALOR & TRAISELECT, Inleiding tot het ecologisch beheer van water in het huishouden, geschreven door Joseph Országh en Pascal LOR, verscheen in 1996, bij de Uitgeverijen Enviroways P&I in België. De drie uitgaven van dit boek werden te koop aangeboden door de Universiteit van Bergen-Henegouwen tot in maart 2002. Later circuleerden kopieën van teksten uit dit boek in middens van milieudeskundigen, opgenomen op cd.

Mijn onderzoek naar het gebruik van regenwater begon aan het begin van de jaren 1970 aan de Université Nationale van Zaïre in Afrika. Dit onderzoek kreeg zijn beslag aan de Universiteit van Bergen-Henegouwen in België. Analyses brachten snel aan het licht dat regenwater, doorheen de hele cyclus die het doormaakt, met voorsprong het zuiverste is op het moment dat het uit de lucht valt, en dat ondanks de vervuiling van onze atmosfeer.

De natuurlijke zuurheidsgraad van regenwater, te wijten aan de CO₂ in de lucht, is eerder een voordeel voor het verdere gebruik ervan. Het is immers zo dat het materiaal waarmee de regenwaterput gemaakt is (beton), de zuurheid van het water neutraliseert, en tijdens dit proces neemt het water nuttige minerale zouten op. In een goede regenwaterput beschikken we zodoende over water dat chemisch neutraal is, lichtjes gemineraliseerd en van nature zacht (het bevat zeer weinig kalk). Vanuit chemisch oogpunt is het een ideale grondstof voor de bereiding van drinkwater. Daartoe volstaat het er de bacteriën uit te verwijderen met behulp van een aangepaste filtratie. Een regenwaterput gemaakt volgens het PLUVALOR- principe bootst een natuurlijke rotsachtige holte na waarin water zeer goed bewaart.

Regenwater dat opgevangen, bewaard en gefilterd werd volgens het systeem PLUVALOR is voor alle huishoudelijk gebruik geschikt, met inbegrip van het gebruik als drinkwater. Over het algemeen is de kwaliteit van het regenwater dat op deze manier behandeld werd aanzienlijk beter dan die van het merendeel van de leidingwaters. De systemen die overal aanbevolen worden hebben als doel de besparing van leidingwater door het gebruik van regenwater. Op dit punt verschilt het PLUVALOR-systeem van alle andere. Die besparingsmogelijkheid is er wel, maar de doelstellingen liggen anders :

De bescherming van de gezondheid van de gebruiker, dankzij het gebruik van een niet-chemisch ontsmet water. Vooral kinderen zijn gevoelig aan de nefaste gevolgen van het chloreren van water.
De verzekering van een superieur watercomfort. Het gebruik van een niet-gechloreerd water, van nature zacht en zeer zuiver maakt het nemen van douches en baden aangenamer. In zacht water is het koken van voeding (zoals bonen en vlees bijvoorbeeld) gemakkelijker. De smaak van (kruiden)thee, koffie en zelfbereide dranken is aanzienlijk beter.
Besparen op producten voor de was, de vaat en reiniging. De afwezigheid van kalk in regenwater doet de vaat schitteren zonder dat verzachters gebruikt moeten worden. De afwezigheid van kalkafzetting verlengt de levensduur van apparaten en kranen aanzienlijk.
Het integrale gebruik van regenwater vermindert de druk op de natuurlijke waterreserves. De kleinere hoeveelheden detergent verminderen ook de vervuiling van het gebruikte water.

Er is ook een ommekeer in de volgorde van gebruik van de verschillende waterbronnen. In andere systemen dient regenwater enkel voor het spoeltoilet, voor de tuin, voor reiniging en eventueel voor de was. In het PLUVALOR-systeem probeert men niet op leidingwater te besparen, maar op regenwater.

Indien het dak van de woonst te klein is om alle regenwaterbehoeften van het gezin te dekken, wordt het regenputwater met voorrang gebruikt voor drinkwater en om te koken, en daarna voor persoonlijke hygiëne. Ander gebruik, zoals vaat en was, komt pas daarna. Om regenputwater te sparen, sluit men het spoeltoilet en de kranen in tuin en garage permanent aan op leidingwater. Men doet dus pas een beroep op leidingwater als de regenwaterput droog staat. Deze keuze staat lijnrecht tegenover deze die door technici van waterdistributiebedrijven wordt aanbevolen. Voor hen is dit de wereld op zijn kop. Zij zijn geschokt wanneer ze horen dat hun « drinkwater » door het wc gespoeld wordt en dat men regenputwater drinkt. De voorrangsopties van het PLUVALOR-systeem hebben nochtans een stevige wetenschappelijke basis. Het valt gemakkelijk aan te tonen dat het gebruik van regenwater voor het spoeltoilet een verspilling betekent op economisch vlak én op het vlak van leefmilieu.

Ieder zijn eigen mening natuurlijk... Anderzijds mag men toch ook niet uit het oog verliezen dat men door regenwater te gebruiken zijn eigen waterleverancier wordt, met alle verantwoordelijkheid dat dit met zich brengt. Bovendien komt regenwater, in tegenstelling tot leidingwater, «niet zomaar binnengelopen». Het PLUVALOR-systeem vergt een zeker onderhoud.

De hoeveelheid regenval op een plaats bepaalt uiteraard de hoeveelheid water die men kan opvangen. In Zuid-Europa waar de neerslag ongeveer 500 mm/jaar bedraagt, kan men per m2 dakoppervlak ongeveer 500 liter per jaar recupereren. In bergachtige streken kan dit soms tot 1400 liter/m²/jaar gaan.

Om een algemeen overzicht van een PLUVALOR systeem te zien, klik hier.

Om een incorrect systeem van regenwateropvang te zien, klik hier.

Vooraleer de meer technische kant van het PLUVALOR-systeem onder de loep te nemen, is het noodzakelijk het eerst wat algemener te hebben over de kwaliteit van regenwater en de begrippen (biocompatibel) drinkbaar water en (sanitair) watergebruik voor niet-voedingsdoeleinden in perspectief te brengen.

Om verder te lezen, ga naar het hoofstuk over De kwaliteit van regenwater in een regenwaterput.

TOP

Deutsch English Español Français Italiano MagyarNederlands